Το βλέμμα ξεκουράζεται στα εντυπωσιακά αρχοντικά και στη λίμνη, αυτό τον μαγικό καθρέφτη όπου αντανακλάται αιώνες τώρα η πόλη της Καστοριάς. Στην καρδιά του χειμώνα, η καθημερινότητά της ανατρέπεται με τρόπο εντυπωσιακό χάρη στα ραγκουτσάρια που μένουν αξέχαστα σε όποιον αποφασίσει να τα ζήσει.

Το παρελθόν και το παρόν της πόλης
Στη νότια παραλία και κυρίως στη Μεγάλου Αλεξάνδρου και την Ορεστιάδος με τα καφέ και τα ουζερί-εστιατόρια χτυπάει η καρδιά της πόλης και από εκεί μπορείς να ξεκινήσεις για τη βόλτα στο Ντολτσό, με τα νοτισμένα καλντερίμια, τα περιώνυμα αρχοντικά των γουναράδων του 18ου αιώνα, μισογκρεμισμένα ή αναστηλωμένα από τους νέους ιδιοκτήτες τους, την πλατεία του, το έβδομο δημοτικό σχολείο και την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, το αρχοντικό Νεράντζη-Αϊβάζη (λαογραφικό μουσείο), του Δεληνάνου (μουσείο της Καστοριανής Γυναίκας) το αρχοντικό Βέργουλα που έχει γίνει εξαιρετικός ξενώνας.

Στην αντίθετη πλευρά, στη βόρεια παραλία, η συνοικία Απόζαρι απλώνει τα νεοκλασικά σπίτια των αρχών του 20ού αιώνα με τις ωραίες αυλές και δηλώνει τον αλλοτινό και τον σημερινό πλούτο που εσύ χαζεύεις μέσα από τα φωτισμένα παράθυρα καθώς περιδιαβαίνεις την οδό Χριστοπούλου.

Κοντά στο Απόζαρι θα δεις το δημαρχείο, τα ίχνη του Ιουστινιάνειου τείχους, τις πλατείες Βαν Φλιτ και Μακεδονομάχων κάτω από την οποία (υπο)λειτουργεί η ψαραγορά. Από την πλατεία Μακεδονομάχων θα περπατήσεις στην οδό Ορεστείων με τα γουναράδικα, ή τα μαγαζιά με τα σουβενίρ, αυτά που θα πάρεις για να θυμάσαι το ταξίδι στην Καστοριά.

Εκτός αν ακολουθήσεις την... πεπατημένη και μαζί με τις αλλοδαπές που έρχονται με τα πούλμαν φτάσεις κι εσύ στο μεγάλο Κέντρο Γούνας στη Χλόη (Ε.ΔΗ.ΚΑ.), όπου βιζόν, τσιντσιλά, αλεπούδες, ρακούν, λαγοί, ζιμπελίνες, αφράτα, καλοραμμένα και κοστολογημένα έτσι που να καλύπτουν κάθε βαλάντιο, εκτίθενται και πουλιούνται σε 24.000 τ.μ.

Οι εκκλησίες
Αν δεν ανήκεις στο παραπάνω είδος τουρίστα-αγοραστή, πάντως, ένας ακόμη σημαντικός λόγος για να έρθεις στην Καστοριά είναι οι βυζαντινές εκκλησίες. Το συνολικό τους νούμερο που εμείς διασταυρώσαμε είναι 61 και η πιο διάσημη είναι η Παναγία Κουμπελίδικη ή Σκουταριώτισσα, αρχικά ένας μικρός ναός πάνω στη βυζαντινή ακρόπολη. Κτίστηκε τον 10ο-11ο αιώνα και τον χαρακτηρίζει η αρμονία στη διάταξη των όγκων του και μια πολύ ενδιαφέρουσα διακόσμηση στις όψεις. Αλλες εκκλησίες που αξίζει να δεις είναι οι Αγιοι Ανάργυροι, τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, που θεωρείται από τα αρχαιότερα μνημεία της πόλης, ο Ταξιάρχης κοντά στη Μητρόπολη, ο Αγιος Νικόλαος του Κασνίτζη στην πλατεία Ομονοίας.

Και όταν ολοκληρώσεις την περιήγηση, σε περιμένει η σύγχρονη πόλη. Γεμάτη αυτοκίνητα και κόσμο, πεζόδρομους και λεωφόρους, μποτιλιάρισμα, κίνηση, καφετέριες, μπαράκια κι εστιατόρια.

ΤΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ
Αξιοθέατα είναι στην Καστοριά τα παλιά αρχοντικά και τα σπίτια αρκετά από τα οποία, όπως θα δείτε σε γκραβούρες, ήταν παραλίμνια. Ως οικιστικά σύνολα παρουσιάζουν και σήμερα μεγάλο ενδιαφέρον, παρόλο που νεότερα κτίσματα συχνά παρεμβάλλονται ανάμεσά τους, και αξίζει να περπατήσετε για να τα θαυμάσετε.

Τα σπίτια της Καστοριάς που χρονολογούνται στον 17ο αιώνα πρέπει να κτίστηκαν την περίοδο του εμπορίου με τη Βενετία, αλλά από αυτά δεν σώζεται σχεδόν κανένα. Τα παλαιότερα απ όσα θα δείτε ανήκαν σε πλούσιους γουναράδες και τα έχουν κτίσει Ηπειρώτες και Μακεδόνες μάστορες στις αρχές του 18ου αιώνα. Τα σπίτια είχαν δύο ή τρεις ορόφους, ανάλογα με την κλίση του εδάφους και υπήρχε εσωτερική αυλή με μαντρότοιχο και πόρτα που ασφάλιζε. Στα παραλίμνια σπίτια υπήρχε η αβγατή, μια αυλή όπου φύλαγαν τις βάρκες τους.

Το ισόγειο του κτιρίου ήταν πετρόκτιστο, ενισχυμένο με οριζόντιες ξυλοδεσιές και είχε λίγα ανοίγματα. Μαζί με το υπόγειο το είχαν τις περισσότερες φορές ως αποθηκευτικό χώρο. Ο επάνω όροφος ήταν κτισμένος με πιο ελαφριά υλικά και είχε σαχνισί (κιόσκι) στηριγμένο με ξύλινες αντηρίδες και διπλή σειρά από παράθυρα. Στον ημιώροφο υπήρχε το εργαστήρι γουναρικών και τα χειμωνιάτικα δωμάτια, ενώ στον πρώτο όροφο οι δύο καλοκαιρινοί οντάδες, ο δοξάτος όπου υποδέχονταν καλεσμένους, τα κιόσκια και οι κρεβάτες, δηλαδή υπερυψωμένοι χώροι σαν προεκτάσεις των δωματίων.

Τα σπίτια ήταν ζωγραφισμένα εσωτερικά και είχαν εντυπωσιακές ξυλόγλυπτες οροφές. Οι επιρροές του ροκοκό και του μπαρόκ ήταν φανερές στη διακόσμηση των σπιτιών καθώς οι Καστοριανοί ταξίδευαν σε όλο τον κόσμο και ήταν εξοικειωμένοι με τα καλλιτεχνικά ή αρχιτεκτονικά ρεύματα της εποχής.

Τα μεγάλα σπίτια των γουναράδων του 18ου αιώνα ήταν συγκεντρωμένα κυρίως στο Ντολτσό. Ξεχωρίζουν τα αρχοντικά Εμμανουήλ και Μπασάρα, το Νεράντζη Αϊβάζη (λαογραφικό μουσείο), τα αρχοντικά Βέργουλα και Παπατέρπου. Λόγω της υγρασίας από τη λίμνη αλλά και την εγκατάλειψη, πολλά ερειπώθηκαν και άλλα έχουν υποστεί αλλοιώσεις στη μορφή τους από τις παρεμβάσεις που έκαναν οι νέοι αγοραστές τους.

Τα μουσεία

Λαογραφικό μουσείο (αρχοντικό Νεράντζη Αϊβάζη): Ωραιότατο το λαογραφικό μουσείο που στεγάζεται σε σπίτι του 18ου αιώνα, στο Ντολτσό. Σας δίνει την εικόνα του πώς ακριβώς ήταν άλλοτε το καστοριανό αρχοντικό με το εργαστήριο γουναρικής, την «καλή κάμαρα» με την αυθεντική οροφή του 1622, το μεγάλο σαλόνι με τα βιτρό. (Τηλ. 24670 28603, ανοιχτό 10.00-17.00 και Κυριακή 11.00-17.00).

Ενδυματολογικό Εμμανουήλ: Με μια ενδιαφέρουσα συλλογή ενδυμασιών της παλιάς Καστοριάς και της Μακεδονίας. Στεγάζεται σε εξαιρετικό, μεγάλο αρχοντικό φρουριακής δομής, του 1750 (για να το επισκεφθείτε θα συνεννοηθείτε με τους υπεύθυνους του λαογραφικού μουσείου).

Δεληνάνειο Λαογραφικό Μουσείο: Λέγεται και μουσείο της Καστοριανής Γυναίκας και περιλαμβάνει εργόχειρα, δαντέλες, υφαντά, νυφικά και είδη νοικοκυριού των τελευταίων αιώνων (τηλ. 24670 28156).

Βυζαντινό μουσείο: Λειτουργεί από το 1989 και στην αίθουσά του φιλοξενεί 38 εικόνες από περίπου 50-55 βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες της περιοχής. (Ανοιχτό καθημερινά εκτός Δευτέρας 8:30-15:00, τηλ. 24670 26781).

Η λίμνη της Ορεστιάδας

Το καραβάκι του δήμου είναι ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσετε τη λίμνη και να δείτε τις διαφορετικές όψεις της πόλης από το νερό: ξεκινάει από τη βόρεια παραλία όπου βρίσκεται η συνοικία Απόζαρι και σας φέρνει στη νότια παραλία -όπου είναι και το Ντολτσό- πάντα γεμάτη κόσμο και κίνηση. Ενας άλλος τρόπος είναι να περπατήσετε ή να κάνετε ποδήλατο και βόλτα με το αυτοκίνητο στον παραλίμνιο δρόμο θαυμάζοντας το παραλίμνιο δάσος με τα μεγάλα πλατάνια, τα σκλήθρα, τις ιτιές, τις λεύκες και δεκάδες αναρριχητικά φυτά - ή χαζεύοντας τους κύκνους, τους αργυροπελεκάνους, τις αγριόπαπιες, τους τσικνιάδες κι αν είστε τυχεροί τους ερωδιούς.

Η λίμνη έχει χαρακτηριστεί το 1974 από το υπουργείο Πολιτισμού ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και έχει προταθεί για ένταξη στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών «Νatura 2000». Θεωρείται πως έχει ηλικία 10 εκατομμυρίων ετών.

Παλαιότερα η έκτασή της έφτανε τα 164 τετρ. χιλιόμετρα και το βάθος ξεπερνούσε τα 50 μέτρα. Σήμερα είναι 28 τετρ. χιλιόμετρα και το βάθος της δεν ξεπερνάει τα 10 μέτρα. Η λεκάνη απορροής της περιλαμβάνει 9 ρέματα με σημαντικότερο τον Ξηροπόταμο, ενώ κατά την παράδοση υπάρχουν και υπολίμνιες πηγές.

Χάρη σε αυτήν τη λίμνη αναπτύχθηκε η περιοχή από την εποχή της δημιουργίας των νεολιθικών οικισμών που έχουν ανασκαφεί στο Δισπηλιό και πριν ανοίξουν οι δρόμοι μέσω αυτής μεταφέρονταν τα προϊόντα και ταξίδευαν οι άνθρωποι.

Θαυμαστός υγρότοπος

Η σπηλιά του Δράκου

Επί αιώνες η μεγάλη σπηλιά στη λίμνη Καστοριάς είχε ταυτιστεί με τον μύθο του δράκου που φύλαγε άγρυπνα ένα χρυσοχοείο κι έβγαζε από το στόμα του δηλητηριώδεις ατμούς.

Πριν από πενήντα χρόνια, οι εξερευνητές προχώρησαν στα βάθη του, φέρνοντας στο «φως» ένα από τα ωραιότερα μνημεία της Φύσης με τα μοναδικής ομορφιάς ασβεστολιθικά συμπλέγματα. Μισόν αιώνα μετά την ανακάλυψή του, το «σπήλαιο του Δράκου», τουριστικά αξιοποιημένο, ανοίγει τις πόρτες του αναδεικνύοντας τον θησαυρό του στο ευρύ κοινό. Την πρόθεση της κυβέρνησης να νικήσει τον δράκο της γραφειοκρατίας για να αναδείξει τον θησαυρό επανέλαβε ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, κ. Παύλος Γερουλάνος, εγκαινιάζοντας χθες το σπήλαιο του Δράκου, παρουσία του προέδρου της Βουλής, κ. Φίλιππου Πετσάλνικου.

«Ο μύθος του Δράκου που φυλάει το σπήλαιο της περιοχής δεν είναι τελικά απλώς ένας μύθος. Ολοι μας πρέπει να πολεμήσουμε τον δράκο της γραφειοκρατίας, της αναξιοπιστίας και των διαδικασιών για να βρούμε τον θησαυρό, να υλοποιήσουμε το όραμα της πράσινης ανάπτυξης», ανέφερε ο κ. Γερουλάνος. Μολονότι οι ενέργειες για την αξιοποίησή του είχαν ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’80 και η άδεια εκδόθηκε το 1998, η ανάδειξή του κατέστη δυνατή με ευρωπαϊκά κονδύλια (2.630.000 ευρώ). Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν σε 18 μήνες, υπό την επίβλεψη της Εφορείας Παλαιοντολογίας Σπηλαιολογίας Β. Ελλάδος.

Το σπήλαιο του Δράκου εξοπλισμένο με τα πιο σύγχρονα συστήματα (ανακύκλωσης του αέρα, ελέγχου μετακίνησης των βράχων, παρακολούθησης του διοξειδίου του άνθρακα και του οξυγόνου, μέτρησης θερμοκρασίας και υγρασίας) αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα σπήλαια των Βαλκανίων. Βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της πόλης, στο 2ο χλμ. του παραλίμνιου δρόμου προς τη Μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας. Η είσοδός του απέχει 20 μ. από τις όχθες της λίμνης και οι γεωλογικοί του σχηματισμοί έχουν άμεση σχέση με το φυσικό παραλίμνιο τοπίο. «Eίναι το μοναδικό σπήλαιο στην Eλλάδα με λίμνες γλυκού νερού λόγω της εγγύτητας με τη λίμνη της πόλης», αναφέρει ο Δήμαρχος κ. Ιω. Τσαμίσης.

 

Επτά λίμνες στο εσωτερικό

Το εσωτερικό του περιλαμβάνει 10 χερσαία τμήματα από σταλακτίτες και σταλαγμίτες και επτά λίμνες, η μεγαλύτερη 70 μ. Μια διαδρομή μήκους 300 μ. διατρέχει τις χερσαίες αίθουσες (το κεντρικό της τμήμα καταλήγει σε λίμνες), ενώ τέσσερις λίμνες και τα σταλακτικά συμπλέγματα γίνονται προσβάσιμα με πέντε διαδρόμους - σήραγγες και δύο κατασκευασμένες γέφυρες.

Η έξοδος μέσω τεχνικής σήραγγας 35 μ. λειτουργεί ταυτόχρονα ως μουσειακός χώρος, όπου ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για την ιστορία, τον μύθο, τις φάσεις αξιοποίησης των σπηλαίων. Εκεί θα τοποθετηθούν τα ομοιώματα απολιθωμάτων της αρκούδας των σπηλαίων ηλικίας 10.000 ετών που βρέθηκαν εντός της σπηλιάς.

 

 

Η λίμνη Ορεστιάδα φιλοξενεί τουλάχιστον 150 είδη πουλιών και θεωρείται σημαντικός υγρότοπος. Είναι γεμάτη ψάρια - γριβάδια, γουλιανούς, τσιρόνια, γλήνια, πεταλούδες, τούρνες... Δέχεται βέβαια αστικά και αγροτικά λύματα γι αυτό παρουσιάζει φαινόμενα ευτροφισμού. Τα τελευταία χρόνια πάντως, χάρη στον βιολογικό καθαρισμό, το πρόβλημα της ρύπανσης έχει περιοριστεί.

Για να κάνετε τον γύρο των 10 χλμ. ξεκινήστε από τη νότια παραλία προς την περιοχή Πετσιά, περνώντας κάτω από τα βράχια του Βουνού με τις γκαλιότρυπες που τη νύχτα φωτίζονται εντυπωσιακά. Στη συνέχεια θα βρεθείτε στη Μαυριώτισσα, σημαντικό θρησκευτικό μνημείο της Καστοριάς, που θεωρείται το παλιότερο μοναστήρι στη Δ. Μακεδονία.

Στον μεγάλο ναό της Παναγίας και στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, που κτίστηκε μεταγενέστερα, υπάρχουν αξιοθαύμαστες εξωτερικές και εσωτερικές τοιχογραφίες. Ως κτήτορας της μονής αναφέρεται ο Αλέξιος Κομνηνός το 1083 και την έφτιαξε όταν κατέλαβε την πόλη από τους Νορμανδούς, για να ευχαριστήσει την Παναγία.

Πήρε το όνομα Μαυριώτισσα επειδή ο ίδιος μαζί με τα στρατεύματά του αποβιβάστηκαν με βάρκες από το απέναντι χωριό Μαύροβο (σημερινό Μαυροχώρι). Τη μονή ανακαίνισε ο Μιχαήλ ο 8ος ο Παλαιολόγος, άκμασε από τον 9ο μέχρι τον 17ο αιώνα και άρχισε να παρακμάζει από το 1930. Το 1998 έγινε επανίδρυσή της και ανακαινίστηκε.

Μετά τη Μαυριώτισσα θα συνεχίσετε στη λεωφόρο στρατηγού Σουγκαρίδη, θα περάσετε κάτω από τα ερείπια του βυζαντινού μοναστηριού του Αγίου Ζαχαρία και θα καταλήξετε στη βόρεια παραλία, όπου βρίσκεται και ο Ναυτικός Ομιλος.

Τα «καράβακια»
Είναι διαφορετικά από τις βάρκες άλλων ελληνικών λιμνών ή ποταμών και θεωρείται πως έχουν ρίζες στα προϊστορικά χρόνια. Τα μονόξυλα της νεολιθικής εποχής, όπως δείχνουν και οι ανασκαφές στο Δισπηλιό, με τον καιρό οδήγησαν στη δημιουργία αυτού του πλεούμενου με τις υπερυψωμένες άκρες και τον καμπυλωτό πάτο που κρατάει το νερό ώστε να διατηρούνται ζωντανά τα ψάρια.

Το Δίσπηλιο και ο προϊστορικός οικισμός
Πλάι στη λίμνη και 7 χιλιόμετρα πριν από την πόλη της Καστοριάς, στη θέση Νησί, βρίσκεται ο λιμναίος προϊστορικός οικισμός του Δισπηλιού. Ανασκάπτεται από το 1992 από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με τη διεύθυνση του καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας Γ.Χ. Χουρμουζιάδη.

Ο οικισμός εντοπίστηκε στη δεκαετία του 1930 από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Α. Κεραμόπουλο όταν, λόγω της ξηρασίας, η στάθμη του νερού υποχώρησε και εκείνος είδε τα υπολείμματα των ξύλινων πασσάλων που προεξείχαν αποδεικνύοντας πως άλλοτε στο σημείο αυτό υπήρχε οικισμός.

Παράλληλα οι κάτοικοι του έδειξαν λίθινα εργαλεία που είχαν βρει στον βυθό της λίμνης κι έτσι εκείνος καταλαβαίνοντας πως πρόκειται για προϊστορικά ξεκίνησε ανασκαφή και βρήκε πολλά ακόμη.

Στο τέλος της δεκαετίας του 60 ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής του Α.Π.Θ. Ν. Μουτσόπουλος ξανανακάλυψε τον λιμναίο οικισμό και χαρτογράφησε τους πασσάλους του Δισπηλιού.

Με τη συστηματική ανασκαφή που ξεκίνησε το 1992 ήρθε στο φως τμήμα του οικισμού και έγινε κατανοητή στους αρχαιολόγους η αρχιτεκτονική διάταξη των σπιτιών, τα υλικά, η οργάνωση του χώρου.

Πολλές πληροφορίες πήραν επίσης για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που ήταν ψαράδες και κτηνοτρόφοι, χάρη σε κινητά ευρήματα όπως τμήματα από πήλινα αγγεία, λίθινα και οστέινα εργαλεία, ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα πήλινα ειδώλια, οστά ζώων και ψαριών κ.ά.

Ραγκουτσάρια
Λένε πως η γιορτή αυτή είναι ένα ξέσπασμα, μια αφορμή για να αφήσουν πίσω τους τα προβλήματα της χρονιάς. Το βέβαιο είναι πως αν βρεθείτε στην Καστοριά μετά τα Θεοφάνια (6-8 Ιανουαρίου) θα γίνετε μέρος ενός ομαδικού ξεφαντώματος που διαρκεί όλο το 24ωρο και ελάχιστες θα είναι οι ώρες που θα μείνετε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου σας! Οποιοι μάλιστα απολαμβάνετε τον ήχο των χάλκινων οργάνων, εδώ θα έχετε την ευκαιρία να ακούσετε τουλάχιστον 30 ορχήστρες που συνοδεύουν τα «μπουλούκια» στους δρόμους.

Τα ραγκουτσάρια «κατάγονται» από τα αρχαία Χειμερινά Διονύσια και είναι γνωστά με αυτό το όνομα μόνο στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία.

Τότε οι μεταμφιεσμένοι (με προβιές) γύριζαν στα σπίτια πειράζοντας τους νοικοκυραίους και ζητώντας κεράσματα και φιλοδωρήματα, συντελώντας έτσι στο να απομακρυνθούν τα κακά πνεύματα.

Οι μεταμφιέσεις συνεχίστηκαν και στους ρωμαϊκούς χρόνους -όταν οι λεγόμενοι rogatores (ζητιάνοι) ήταν αυτοί που επισκέπτονταν τα σπίτια και από αυτήν τη λατινική λέξη rogo που θα πει ζητώ, πρέπει να προέρχεται η σημερινή ονομασία της γιορτής.

Οι μεταμφιέσεις

Μέχρι το 1930 στα ραγκουτσάρια κυρίαρχη ήταν η μορφή του Βάκχου. Μετά το 1950 που γύρισαν οι ξενιτεμένοι Καστοριανοί εμφανίστηκαν και άλλες μεταμφιέσεις, ευρωπαϊκού τύπου. Στα καφενεία Αίγλη και Βυζαντινό διοργανώνονταν ολονύχτια γλέντια και τότε ξεκίνησαν οι πρώτες παρελάσεις.

Το καστοριανό καρναβάλι
Ξεκινάει στα Θεοφάνια, μετά τη ρίψη του σταυρού και τον αγιασμό των υδάτων. Από νωρίς το μεσημέρι το επίκεντρο είναι η οδός Μητροπόλεως μέχρι την πλατεία Ομονοίας, όπου οι μεταμφιεσμένοι μαζί με τα όργανα πηγαινοέρχονται χορεύοντας παραδοσιακούς χορούς.

Τη δεύτερη ημέρα, του Αϊ-Γιαννιού, κάθε παρέα πηγαίνει, όπως γινόταν και στο παρελθόν, στα σπίτια για να διώξουν τα κακά πνεύματα και ξεσηκώνουν τους νοικοκυραίους για να έρθουν μαζί τους.

Στη συνέχεια όλες οι παρέες βγαίνουν έξω και γλεντούν μέχρι τα ξημερώματα πίνοντας κρασί, τσίπουρο ή άλλα ποτά - που διανέμονται και δωρεάν από τον δήμο σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης.

Η κορύφωση γίνεται την τρίτη ημέρα, με την παρέλαση που ξεκινάει νωρίς το μεσημέρι στην πλατεία Δημαρχείου και καταλήγει στην πλατεία του Ντολτσού.

Διαρκεί 5 ώρες και παίρνουν μέρος τα σχολεία και οι παρέες που παρελαύνουν με τα πόδια και με τη συνοδεία των οργάνων.

 

Πώς θα πάτε
Η Καστοριά απέχει 628 χλμ. από την Αθήνα, μέσω Κατερίνης - από Εγνατία. Μπορείτε επίσης να πάτε με αεροπλάνο που προσγειώνεται στο αεροδρόμιο «Αριστοτέλης» (τηλ. 24670 42515, Ολυμπιακή Καστοριάς 24670 23125). Ο πιο κοντινός ΟΣΕ είναι Αμυνταίου Φλώρινας (τηλ. 23860 22226).

Χρήσιμα τηλεφωνα
Κωδικός 24670
Δήμος Καστοριάς 22312
Αστυνομία 22100
Νομαρχία 24673 50200

Ιστορία
Η πόλη είναι κτισμένη στη θέση της αρχαίας πόλης Κέλετρον και στα χρόνια του Διοκλητιανού μετονομάστηκε σε Διοκλητιανούπολη. Η ονομασία διατηρήθηκε έως τον 6ο αιώνα, όταν η πόλη ερήμωσε. Ο Ιουστινιανός πιθανολογείται πως την οχύρωσε με τείχη στον στενό «λαιμό» της χερσονήσου.

O μεντρεσές
Πίσω από τη νομαρχία βρίσκεται ο μεντρεσές (ιερατική σχολή) με τις χαρακτηριστικές κωνικές κεραμιδένιες στέγες του. Λειτούργησε από το 1820 μέχρι το 1912 και είχε εκτός από τις αίθουσες διδασκαλίας, δωμάτια για τη διαμονή των σπουδαστών. Το κτίριο που έχει σχήμα Π, έβλεπε προς τη μεριά του βυζαντινού τείχους και διέθετε περίστωο με κιονοστοιχίες. Στις αίθουσες υπήρχαν τοιχογραφίες που δεν σώθηκαν, καθώς μετά την απελευθέρωση χρησιμοποιήθηκε ως αποθηκευτικός χώρος για το Μονοπώλιο Αλατιού.

Τα τζαμιά
Επτά τζαμιά υπήρχαν στην πόλη. Το μεγαλύτερο είναι το Κουρσούμ ή Κουρσουμλί τζαμί, στην πλατεία ΙΚΑ, έργο του αρχιτέκτονα Σινάν. Το όνομά του το πήρε επειδή ο θόλος του, που αφαιρέθηκε και πουλήθηκε από τους Τούρκους το 1923, ήταν καλυμμένος με μόλυβδο (κουρσούμ).

Τα λουτρά
Τα Τερζάκεια Δημοτικά Λουτρά είναι πίσω από το εγκαταλελειμμένο τζαμί που θα δείτε ανάμεσα σε κτίρια στην οδό Ομήρου και Καπετάν Κώττα. Τα έκτισε ο Νικόλαος Τερζάκης και τα δώρισε στην πόλη, αλλά το κτίριο εγκαταλείφθηκε όταν τα σπίτια απέκτησαν δικές τους τουαλέτες.

Η αναπαράσταση
Οπως και σε άλλες χώρες της Ευρώπης έτσι και στο Δισπηλιό έχει φτιαχτεί με τη χρηματοδότηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, του κράτους και των τοπικών φορέων, αναπαράσταση του νεολιθικού οικισμού με 8 επισκέψιμες καλύβες. Είναι ανοιχτή τον χειμώνα από Δευτέρα-Κυριακή 09:00-17:00. Ο τελικός στόχος πάντως είναι η δημιουργία ενός ενεργού οικομουσείου στην περιοχή με την αναπαράσταση της προϊστορικής φύσης και των καλλιεργειών.

Τo πεζόβολο
Στη λίμνη θα δείτε συχνά τους ψαράδες να καθαρίζουν τα δίχτυα τους και να ταϊζουν τους πελεκάνους. Ενα χαρακτηριστικό δίχτυ που χρησιμοποιούν είναι το πεζόβολο: είναι μεγάλο, κυκλικό σαν ομπρέλα και έχει γύρω γύρω βαρίδια ώστε να κλείνει από κάτω του τα ψάρια που υπάρχουν στο σημείο όπου το πετάνε.

Η μπουμπούνα και το χάσκαρι
Ακόμη ένα έθιμο που τηρείται στην πόλη είναι η αποκριάτικη μπουμπούνα. Σε κάθε γειτονιά της πόλης μαζεύουν ξύλα για τον διαγωνισμό του ποιος θα κάνει την πιο ψηλή φωτιά. Υστερα φέρνουν όργανα, χορεύουν γύρω από τη φωτιά και όταν οι φλόγες χαμηλώσουν πηδάνε όλοι από πάνω της «για να καούν οι ψύλλοι». Επειτα από αυτό αρχίζει το χάσκαρι: στην άκρη του πλάστη για τις πίτες δένουν μια κλωστή με ένα βρασμένο αβγό. Ο αρχαιότερος της οικογένειας το πηγαίνει με τη σειρά σε κάθε μέλος της, το κουνάει τρεις φορές σαν εκκρεμές και όποιος το «χάψει» ολόκληρο ή το δαγκώσει θα έχει και καλή υγεία. Μετά ο νοικοκύρης του σπιτιού καίει την κλωστή και φωνάζει τρεις φορές «στάρι» ή ό,τι άλλο καλλιεργούν στην οικογένεια, ώστε να είναι καλή η σοδειά.

Κείμενο: Βάλυ Βαϊμάκη
Φωτογραφίες: Ιωάννα Νικολαρέιζη, Γιώργος Δέτσης, Βάλυ Βαϊμάκη